De Kracht van 'Uit' Mogen Staan  

Toeval bestaat niet. De term synchroniciteit is in 1930 bedacht door de Zwitserse psychiater en psycholoog Carl Gustav Jung en betekent letterlijk gelijktijdigheid. Er is sprake van synchroniciteit als twee of meer gebeurtenissen min of meer gelijktijdig optreden in een voor de betrokken persoon zinvol verband. Voor de postdoctorale Grotius Specialisatieopleiding Arbeidsrecht ben ik bezig met een aantal casussen aangaande Arbeidsomstandigheden & Werkgeversaansprakelijkheid. Eén van de casussen gaat over burn-out en de zorgplicht van de werkgever. Maar dit is niet alleen een onderwerp dat in mijn Praktijk voor recht centraal staat. Ook in de Praktijk voor groei gaat het veel over burn-out, al dan niet veroorzaakt door het werk.  

Het Recht om ‘Uit’ te mogen staan 

Ik las deze week in een nieuwsbericht dat Australië medewerkers het recht heeft gegeven om buiten werktijd onbereikbaar te zijn, wat het belang benadrukt van duidelijke grenzen tussen werk en privé. In Nederland is dit onderwerp ook actueel, maar de vooruitgang verloopt traag. Werkgevers en vakbonden zijn verdeeld over de implementatie van dergelijke regels. Toch is dit een cruciaal onderwerp, aangezien het direct invloed heeft op de mentale en fysieke gezondheid van medewerkers. 

In onze huidige werkcultuur vervagen de grenzen tussen werk en privéleven steeds meer, o.m. door de toename van thuiswerken. Dit heeft geleid tot een groeiend bewustzijn van de noodzaak om medewerkers te beschermen tegen overmatige werkdruk en de constante verwachting om altijd bereikbaar te zijn. Landen zoals Australië maar ook Frankrijk hebben al wetgeving ingevoerd die medewerkers het recht geeft om buiten werktijd onbereikbaar te zijn. In Nederland is de discussie over dit recht in volle gang, maar er is nog geen duidelijke regelgeving op dit gebied. Werkgevers vrezen dat dit recht moeilijk handhaafbaar is en dat het de flexibiliteit van bedrijven kan verminderen. Dit toont aan hoe complex het is om een gezonde balans te vinden tussen de belangen van werkgevers en de gezondheid van medewerkers.  

Waar staat Europa? 

In Europa krijgt het recht om onbereikbaar te zijn steeds meer aandacht. Landen zoals Frankrijk, Spanje en België hebben al wetgeving ingevoerd om dit recht te beschermen. Frankrijk heeft sinds 2017 het *droit à la déconnexion*, een wet die medewerkers beschermt tegen de druk om buiten werktijd bereikbaar te zijn. Deze wet verplicht bedrijven met meer dan 50 medewerkers afspraken te maken over het recht om buiten werktijd niet te reageren op werkgerelateerde communicatie, zoals e-mails of whatsapp berichten buiten werktijd. In Duitsland nemen grote ondernemingen het initiatief om een gezonde afbakening tussen werk en privé te bewerkstelligen.  

 In Nederland staat dit onderwerp weliswaar ook al tijden op de agenda, maar de vooruitgang verloopt trager, deels door verdeeldheid tussen werkgevers en medewerkersorganisaties. 

De Europese Commissie heeft in april 2024 een consultatie gestart over telewerken en het recht om onbereikbaar te zijn. Deze consultatie, die onderdeel is van een breder onderzoek naar de sociale en economische impact van telewerken sinds de COVID-19-pandemie, loopt nog en kan mogelijk leiden tot nieuwe wetgeving op Europees niveau. 

De Gevolgen van Altijd ‘Aan’ Moeten Staan 

De verwachting om altijd bereikbaar te zijn, kan ervoor zorgen dat medewerkers zich continu ‘aan’ voelen staan. Deze constante spanning kan leiden tot chronische stress en uiteindelijk tot een burn-out. Vooral mensen die gevoelig zijn voor externe prikkels, lopen een groter risico. Burn-out wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van druk op het werk en onrealistische verwachtingen thuis.    

Wat Kunnen Werkgevers Doen? 

Hoewel er in Nederland nog geen wettelijk recht is om onbereikbaar te zijn, zijn werkgevers volgens de Arbowet (art. 3) en de Arbeidstijdenwet (art. 5:3) verplicht om psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen en te zorgen voor een gezonde balans tussen werk- en rusttijden.  

Volgens de Arbowet moeten werkgevers zorgen voor een veilige werkomgeving, waarin ook psychosociale arbeidsbelasting (PSA) wordt aangepakt. Dit omvat stress, agressie, pesten en werkdruk. De Arbeidstijdenwet (ATW) stelt bovendien duidelijke regels voor werk- en rusttijden, zoals maximale arbeidstijd en minimale rusttijd. Ondanks deze wettelijke bepalingen blijft het in de praktijk moeilijk om de balans tussen werk en privé te waarborgen, zeker zonder expliciete wetgeving zoals in andere landen.   

Tips voor Werkgevers: Creëer een Gezonde Werksfeer 

Hoewel er nog geen wettelijke verplichting is, kunnen werkgevers al veel doen om de werkdruk te verlagen en een gezonde balans te bevorderen. Steeds meer werkgevers doen dit ook. Hier enkele tips.  

1. Beperk de Verwachting van Bereikbaarheid: Maak duidelijke afspraken over wanneer medewerkers wel of niet bereikbaar hoeven te zijn. Dit kan helpen om de grens tussen werk en privé duidelijker te maken. Stel duidelijke werktijden vast en communiceer deze naar medewerkers. 

2. Stel Grenzen voor Werk- en Rusttijden: Zorg ervoor dat medewerkers voldoende rust krijgen en moedig hen aan om na werktijd niet meer in te loggen. Dit kan voorkomen dat ze overbelast raken. Moedig medewerkers aan om buiten werktijd niet op e-mails of telefoontjes te reageren. 

3. Implementeer Flexibele Werkopties: Bied medewerkers de mogelijkheid om hun werkuren flexibel in te delen, zodat ze hun werk kunnen afstemmen op hun persoonlijke leven. 

4. Bevorder een Open Gesprekscultuur: Moedig medewerkers aan om open te communiceren over hun werkdruk en mentale gezondheid. Dit helpt om problemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. 

5. Investeer in Training en Ondersteuning: Bied trainingen aan, zoals mindfulness of stressmanagement, die medewerkers kunnen helpen om beter met werkdruk om te gaan. 

6. Evaluaties: Evalueer regelmatig de werkdruk en psychologische belasting van medewerkers. 

Conclusie 

De constante druk om zowel professioneel als privé altijd beschikbaar te zijn, bracht me uit balans. Dankzij mindfulness, mindful running en body mind release vond ik mijn weg terug naar een gezond evenwicht. Deze technieken leerden me om 'uit' te staan en volledig aanwezig te zijn in het moment, wat resulteerde in meer rust, energie en levensvreugde.  

Het recht om onbereikbaar te zijn, is essentieel voor de gezondheid van alle medewerkers. Werkgevers moeten erkennen dat de voordelen van constante bereikbaarheid niet opwegen tegen de negatieve effecten op de gezondheid van hun personeel.  

Werkgevers, kom in beweging! Besteed aandacht aan die gezonde werkomgeving. Maak beleid, al dan niet samen met je Ondernemingsraad en draag bij aan blije gezonde medewerkers. Dat kan ook door Mindful Movement – waaronder MIndful Run & Walk cursussen, Body Mind release therapie – aan te bieden als ondersteuningsmogelijkheden voor zieke medewerkers, gericht op het verbeteren van zowel mentale als fysieke gezondheid tijdens ziekte en bij terugkeer naar werk, of preventief als onderdeel van een vitaliteitsprogramma.  

En medewerkers, als je merkt dat je moeite hebt om de balans tussen werk en privé te behouden, overweeg dan deel te nemen aan een Mindful movement cursus of Body Mind Release sessie. Dit kan je helpen om weer in balans te komen en beter om te gaan met werkdruk. 

Ik houd ervan als mijn Flow Filosofie zich weer bewijst: mijn Praktijken liggen in het verlengde van elkaar. Heb je hulp nodig bij het inrichten van een gezonde werkomgeving? Of zoek je zelf ondersteuning om weer in beweging te komen. Ik ben. Om je in beweging te krijgen.